żyć

1. Dać komuś żyć «być dla kogoś łagodnym, pobłażliwym, nie ograniczać czyichś możliwości»: Oj, daj żyć, Stasiu, poczekaj. Jak ty się w ogóle zachowujesz? Nie widzisz, że rozmawiam teraz z Krzyśkiem? P. Krawczyk, Plamka.

2. Ktoś ledwie żyje «ktoś jest bardzo zmęczony, osłabiony, wyczerpany»: Nie byłoby końca naszym rozmowom, gdyby nie jeden z oficerów, który rozpędził całe towarzystwo do łóżek. – Jutro zdążycie panią zamęczyć – zażartował. Teraz dajcie odpocząć, widzicie że ledwo żyje! Lit 2/1984.

3. Nie dać komuś żyć «utrudniać komuś życie, być natarczywym, natrętnym»: – Gieniu, czy chcecie herbatki, czy coś słodkiego? – Dziękujemy, cioteczko, jesteś strasznie dobra... nie trzeba. Ciocia jest dla mnie drugą mamusią, ogromnie mnie kocha, ale jest okropnie ciekawa, po prostu nie daje mi żyć... ciągle uważa mnie za dziecko (...). T. Różewicz, Opowiadania.

4. (Wszystko) co żyło, co żyje, kto żył «wszyscy co do jednego (zebrani w danym miejscu, w danej chwili)»: W dniu 14 czerwca 1845 roku kto żył, pędził na duży plac u zbiegu Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich w Warszawie. Nieprzeliczone tłumy oglądały z podziwem wzniesiony tu w ciągu roku przez inż. Marconiego piękny budynek, który miał służyć jako dworzec kolejowy. HT 9/1962.

5. Żyć jutrem, dniem jutrzejszym, przyszłością «mieć nadzieję na przyszłość, myśleć tylko o tym, co będzie»: Szlag z nim, ty musisz myśleć o sobie i zacząć żyć dniem jutrzejszym. Musisz się ratować, wyrwać do przodu, a nie tylko tkwić na tym krześle i całymi dniami wypłakiwać oczy. W. M. Korczyńska, Wróć.

6. Żyć na czyjś koszt, czyimś, cudzym kosztem «być utrzymywanym, żywionym przez kogoś»: Wszystkie zapasy żywności zabrali żołnierze, którzy kuchni polowych nie mają i żyją wyłącznie na koszt mieszkańców danej miejscowości. Rzecz II 14/08/1920.

7. Żyć nadzieją «mieć nadzieję na coś, czerpać z tego energię»: (...) starałam się o wizę do Stanów, ale na razie jej nie dostałam. Cały czas żyję nadzieją, że wyjadę i tam się z nim złączę. Cosm 11/2000.

8. Żyć nie umierać «(jest) tak dobrze, że nie może być lepiej»: Powróciłem do doskonałej formy. Proste jedzenie, gimnastyka, bieg i dziesięć godzin ciężarów na dobę, uregulowany tryb życia. Żyć nie umierać! A. Urbańczyk, Pacyfik.

9. Żyć własnym, swoim życiem; żyć dla siebie «być niezależnym od nikogo, ograniczać się do kręgu własnych zainteresowań, osobistych spraw»: Kadra stroniła od miasta. Żyła własnym życiem, tworząc osobne miasteczko, odrębny świat – samych mężczyzn. Od świata kobiet i Madziarów odgradzały ją wysokie parkany, kolczasty drut i – mowa... J. Wittlin, Sól.

10. Żyć z kimś na wiarę, żart. na kocią łapę, na kartę rowerową «o mężczyźnie i kobiecie: żyć ze sobą bez ślubu»: (...) jeżeli mężczyzna zabezpieczy żonę i rodzinę, może się rozwieść i ożenić po raz drugi albo żyć z drugą kobietą na wiarę (...). K. Irzykowski, Pisma II. (...) mieszkaliśmy razem, ku utrapieniu moich rodziców, którzy nie mogli pogodzić się z faktem, że ich córka żyje na „kocią łapę” z jakimś majtkiem. Życie na gorąco 33/1999.

11. Żyć z pracy własnych rąk «zarabiać pracą fizyczną na swoje utrzymanie»: Nie może nam, i nikomu, być obojętny los ludzi żyjących z pracy własnych rąk, którzy sami się nie obronią, a przeżyć muszą. S mowa 1991.

12. Żyć, życie z dnia na dzień; żyć, życie z godziny na godzinę; żyć dniem dzisiejszym «nie troszczyć się, nie troszczenie się o przyszłość, żyć, życie chwilą obecną, bieżącą»: Czemu nikt mi nie powiedział, jak trudne i problematyczne jest dorosłe życie, za którym tak wtedy tęskniłam. Chcę być znowu dzieckiem. Nie martwić się o pieniądze, jedzenie, lekarstwa, pracę, przyszłość, partnera, upływający czas. Żyć z dnia na dzień i cieszyć się chwilą. WO 03/02/2001.

Komuś się żyje jak u Pana Boga za piecem zob. I piec 1.

Ktoś nie wie, na jakim (w jakim) świecie żyje zob. świat 15.

Żyć jak człowiek (jak ludzie) zob. człowiek 22.

Żyć jak we śnie zob. sen 2.

Żyć na walizkach zob. walizka 2.

Żyć na wysokiej (niskiej) stopie zob. stopa 3.

Żyć nerwami zob. nerwy 9.

Żyć o chlebie i wodzie zob. chleb 7.

Żyć pełną piersią zob. pierś 4.

Żyć ponad stan zob. stan 3.

Żyć u kogoś na garnuszku, na czyimś garnuszku zob. garnuszek.

Żyć z kimś jak pies z kotem zob. pies 27.

Żyć z ołówkiem w ręku zob. ołówek.

Żyjący trup zob. trup 9.